25 prill 2020/ Esmeralda Keta/ Porta Vendore/ Tiranë
Më shumë se 10 vite pas miratimit të ligjit për administratorët e pallateve, vetëm një e katërta e pallateve kanë administrator në kryeqytet, ndërkohë që vetë kryetari i Bashkisë Tiranë, në vitin 2016 kishte deklaruar se ky proces do të përfundonte brenda vitit 2017. Madje, dhe pse është ngritur një Task-Forcë për të mundësuar zgjedhjen e administratorëve të pallateve, deri më sot vetëm ¼ e pallateve të banimit në Bashkinë Tiranë, kanë mundur të zgjedhin administratorin e tyre.
Deri në vitin 2016, Tirana numëronte rreth 5 mijë pallate gjithsej, e deklaruar kjo dhe nga kryebashkiaku Erion Veliaj gjatë fjalës së tij për vënien në funksion të ligjit për administrimin e pallateve. Në atë kohë, Veliaj deklaroi se në Tiranë ishin 5 mijë pallate dhe brenda vitit 2017, të gjitha pallatet do të kishin administratorin e vet.
Dështimi për zgjedhjen e administratorëve
Por, deri në fund të vitit 2019, ky proces ishte lënë në heshtje. Miratimi i vendimit të këshillit bashkiak në Tiranë për heqjen e depozitave të ujit nga tarracat e pallateve riktheu në vëmendje administratorët e pallateve, të cilat janë hallka lidhëse mes bashkisë dhe banorëve. Nga një vëzhgim i Portës Vendore rezultoi se vendim për depozitat e ujit i Bashkisë Tiranë prek pothuajse të gjitha pallatet e vjetra, që sipas shifrave zyrtare janë rreth 1500 të tillë, ku rezulton se pothuajse asnjë pallat i vjetër nuk ka administrator. Për të kuptuar më shumë sesi ka funksionuar procesi i zgjedhjes së administratorëve, Porta Vendore hulumtoi dhe më tej, duke zbuluar se procesi i zgjedhjes së administratorëve, nuk ka çaluar vetëm te pallatet e vjetra, por dhe te pallatet e reja.
Për këtë, Porta Vendore pyeti pranë Bashkisë së Tiranës për të mësuar se sa pallate kanë administratorët e vet. Në përgjigjen e saj, Bashkia Tiranë deklaroi se “aktualisht rezultojnë 1268 pallate që administrohen sipas kontratave të lidhura midis administratorëve dhe asambleve të godinave në bashkëpronësi”. Kjo do të thotë se në Tiranë vetëm ¼ e pallateve kanë administratorë.
Por për të zgjedhur administratorin fillimisht, banorët e pallateve duhet të zgjedhin dhe kryesinë e banorëve, e cila përbëhet nga 3-5 veta. Edhe këtu duket se puna nuk ka shkuar në nivelin që duhej. “Në rastet kur asambleja e bashkëpronarëve ka marrë vendimin për zgjedhjen e kryesisë dhe administratorit, nga Bashkia e Tiranës është proceduar me regjistrimin e tyre në regjistrat përkatës, konkretisht: janë regjistruar 3662 kryesi në “Regjistrin e Bashkëpronësisë”, janë certifikuar 934 administratorë në Librin e administratorëve”(por një administratorë mund të ketë në administrim më shumë se 1 pallat), deklaroi Bashkia e Tiranës. Pra, nga 5 000 pallate në Tiranë, rezulton se pak më shumë se 2/3 e tyre kanë zgjedhur kryesinë e banorëve. Për këtë qëllim, Veliaj kishte deklaruar se një Task-Forcë do të niste zbatimin në terren të këtij projekti që në vitin 2016. “Me vendimin që marrim sot, nisim procesin ku në çdo pallat banorët e atij pallati bëhen automatikisht anëtarë të asamblesë. Nëse nuk vjen në mbledhje të asamblesë, do të votojnë të tjerët. Ata që paraqiten si anëtarë të asamblesë, votojnë kryesinë, e cila përbëhet nga 3-5 veta. Kjo kryesi mandatohet nga banorët që të lidhë kontrata, të intervistojë, të caktojë çmimet, tarifën që paguan secili dhe të caktojë një administrator në një marrëdhënie kontraktuale”, u shpreh Veliaj në vitin 2016. Ndërsa pas katër vitesh, Bashkia Tiranë deklaron se ende nuk ka përfunduar ky proces. “Duke qenë se gjatë këtij projekti, janë hasur problematika lidhur me zbatimin e ligjit, Drejtoria jonë ka zhvilluar takime me grupet e interesit, ku janë propozuar edhe ndryshime ligjore me qëllim përmirësimin e tyre. Nga këto takime, është hartuar një projekt-draft, ku është vënë në dijeni Ministria e linjës, e cila do vijojë me procedurat e mëtejshme sipas dispozitave ligjore”, deklaroi Bashkia Tiranë për Portën Vendore.
Roli i Administratorit
Shumë qytetarë, edhe pse që në vitin 2009 është miratuar ligji për administratorët e pallateve, ende nuk e dinë rolin dhe ndihmesën që jep ai. Sipas ligjit, administratori luanin rolin e urës lidhëse midis bashkisë e komunitetit. Ai lehtëson qytetarët në disa detyra kur bëhet fjalë për pronën e tyre, si dhe ndërmjetëson banorët me pushtetin vendor për çështjen të ndryshme. Në ligjin “ Për administrimin e bashkëpronësisë në ndërtesat e banimit” në nenin 20, pika c përcaktohet qartë detyrat për administratorit, ku një ndër to është: “ndërmarrjen e kontrolleve periodike, teknike dhe higjieno-shëndetësore për gjendjen e pronës e të objekteve në bashkëpronësi, si sistemi i mbrojtjes kundër zjarrit, sistemi i ngrohjes qendrore, ashensorëve, tarracave, sistemi i ndriçimit, prania e insekteve dhe e parazitëve etj. dhe i veprimeve për të zhdukur dëmtimet e pronës apo praninë e faktorëve, që mund të përbëjnë rrezik për epidemi sëmundje etj.”. Me ardhjen në krye të Bashkisë Tiranë, Erion Veliaj ndërmori vënien në funksion të këtij ligji brenda dy viteve, ndërsa gjithçka e nisi nga njësia nr.1 e cila aktualisht numëron 51 264 banorë dhe në total 47 administratorë të licencuar. Pas trajnimeve nga bashkia, të interesuarit morën licencën për kryerjen e kësaj detyre. Deri më tani sipas të dhënave që Porta Vendore siguroi në faqen online të Bashkisë Tiranë, numërohen 833 administratorë në 11 njësitë administrative, të pozicionuar në pallate e zona të ndryshme. Kjo tregon se nga 934 të certifikuar si administratorë në Librin e administratorëve, rreth 101 nuk kanë mundur ende të administrojnë një pallat.
Në njësitë ku numri i popullsisë është më i madh, vihet re që ka një numër më të konsiderueshëm administratorësh se sa në njësitë e tjera. Përkatësisht njësia 5 dhe 7 ka numrin më të madh të administratorëve në pallate, konkretisht 154 në njësinë 5 dhe 122 në njësinë 7. Ndërsa njësia 3 ka numrin më të vogël të administratorëve të vendosur në pallatet e kësaj zone, konkretisht vetëm 23 të tillë.
Banorët për administratorët
Sot, Bashkia Tiranë ka certifikuar 833 administratorë, për vetëm 1/4 e pallateve të banimit në Tiranë. Pra shumica e pallateve në Tirane nuk e kanë zgjedhur administratorin e pallatit ku jetojnë, e kjo sipas një vëzhgimi në terren vjen për arsye të ndryshme. Disa nuk kanë mundur të gjejnë dot një përfaqësues, të tjerë janë pak familje në pallat sa për ta përballuar si shpenzim mujor, ndërsa në disa pallate të tjera kryesia nuk ka rënë dakord në përzgjedhje.
“Jemi pro këtij projekti iniciuar nga bashkia por na duhet me patjetër një administrator. Nuk kemi mundur ta zgjedhim dot pasi pallati ynë ka 10 familje dhe nuk kemi ende kryesi”, tha Taqo një i moshuar i cili banon në rrugën “Ismail Qemali” në qendër të bllokut.
“Unë jam pronare e një apartamenti të cilin e kam lëshuar me qira. Në fakt unë e para jam e interesuar për zgjedhjen e administratorit sepse do të më lehtësonte shumë punë për gjithë problemet me depozitat, me fqinjësinë, me dëmet që na ka shkaktuar tërmeti etj. Por për çështje pagesash ende nuk është rënë dakord me kryesinë e pallatit për zgjedhjen e tij”, tha për Portën Vendore Irma, në zonën e “21 dhjetorit”.
“Ne jemi marrë vesh me komshinjtë e tjerë, e kemi zgjedhur kryesinë dhe tani presim që të zgjedhim administratorin. Por meraku jonë si pensionist është për pagesën e administratorit pasi jemi një pallat i vogël me vetëm 10 familje”, tha Borisi, banor i një prej pallateve në rrugën “Irfan Tomini”.
“Edhe pse kemi administrator prej 10 vitesh, për mua puna e këtij të fundit është 0 me xhufkë, sepse ka po kaq vite që nuk pastrohen depozitat, nuk kemi kontratë mirëmbajtje për ashensorin, dhe mbi të gjitha nuk ka dërguar asnjë nga ankesat tona në bashki, pra ndërmjetësi me këtë institucion ka qenë nul. Ndaj jam shumë skeptik për këtë ligj”, tha Erina, banore në pallatin pranë Maternitetit “Mbretëresha Geraldinë”, në Bulevardin “Zogu I”.
“Nuk kemi zgjedh administrator dhe në fakt na duhet. Po na pikon tarraca çdo ditë për shkak të pakujdesisë së banorëve të tjerë të cilët neglizhojnë kontrollin e këtyre të fundit. I kemi rregulluar dhe prapë e njëjta situatë. Po jetojmë në lagështirë totale, më janë prish gjithë mobiljet. Mendoj se po të kishim zgjedh administratorin do të kishim gjetur një zgjidhje edhe me familjet e tjera në pallat që të paguanin për rregullimin e tarracës meqë është hapësirë e përbashkët”, tha Landa banore në rrugën Tefta Tashko, pranë Pazarit të ri.
Por a besojnë banorët tek administratorët e tyre? “Besojmë tek administratori se e kemi komshi dhe ai i di hallet tona se i përjeton vetë çdo ditë, pasi jeton këtu. Ne jemi të kënaqur dhe s’kemi asnjë shqetësim si pallat, madje as si komunitet. Tani nga pasojat e tërmetit patëm ca dëme por administratori vetë për të na qetësuar mori disa herë ekspertët për të parë nga afër çarjet e mureve. Tani po i riparojmë dhe gjithçka i është kthyer normalitetit”, tha Agia, banore në Ali Demit.
Ndërsa, vetë administratorët vënë dukje se kjo detyrë ka vështirësitë e veta, pasi sipas tyre është një proces kompleks dhe me mungesa e mosrakordime, që nga diskutimet nëse administratori duhet të jetë banor i pallatit apo jo. “Marrëdhënia e fqinjësisë është tepër e vështirë. Ka raste kur probleme të vogla bëhen burime konfliktesh të heshtura, por ka edhe shpërthime inatesh që vijnë si rezultat i zhurmave, pisllëkut, dëmtimit të ambientit të brendshëm nga tubacionet, lagështia, dëmtimi i tarracës, etj. Ka shumë zëra që e duan brenda pallatit, por sugjerimi im për momentin është të zgjidhen administratorë arbitra, të pandikuar nga komshillëku dhe tarafet e interesat e vegjël. Sa i përket ligjit nuk shoh asnjë problem të veçantë, por do të doja bashkërendim të institucioneve në terren dhe dhënie kompentencash administratorit. Një vërtetim banimi mund ta lëshojë edhe ai, një vulë ligjore mund ta ketë edhe ai për të referuar shkresat në institucione. Duhet menduar që administratori i pallatit të ketë më shumë prezencë institucionale, sesa fizike”, deklaron Isidor Koti, administrator pallati në zonën e Don Boskos. Sipas Kotit, pasja e një administratori pallati është më shumë domosdoshmëri praktike, pasi dikush duhet ta bëjë këtë punë, të ndjekë problemet e elementëve të bashkëpronësisë, nëse nuk punon ashensori, nëse ka probleme pompa, nëse duhen pastruar depozitat, nëse dyert kanë probleme me bravat, apo është thyer një pllakë ose një stol, nëse vijnë teknikët e dritave apo të ujësjellësit, një banor i thjesht nuk do lerë punën e vet e të merret më këtë punë.
Shoqata e Bashkive: Duhet ndryshuar ligji
Ndërsa për Kryetarin e Shoqatës së Bashkive, Agron Haxhimali, ky ligj ka mangësi të shumta dhe duhet riparë. “Këtu kam parasysh bërjen e një kuadri ligjor më të thjesht e të kuptueshëm dhe realisht funksional, që t’i përgjigjet realitet të sotëm të jetesës me komunitetin. Këtu rol primar dhe aktor i vetëm është institucioni i bashkisë. Por edhe këtu duhet menduar në dy aspekte: a- përfshirja e Njësive administrative me një rol dhe përgjegjësi më të fortë ndaj monitorimit të administratorëve dhe, b-aspekti i instrumenteve apo mekanizmave shtrëngues për zbatimin rigoroz të kuadrit ligjor dhe akteve në shkelje nga administratorët”, shprehet Haxhimali. Po ashtu, ai vë theksin dhe te problemet në aspektin organizativ. “Përgjegjësit që kanë marrë përsipër të bëjnë administrimin, në shumicën e rasteve janë emëruar, apo në pallate të reja i ka emëruar investitori, në të tjera raste janë vendosur për qëllimi politike dhe disa të tjerë thjesht për të angazhuar një person që t’i japin ca të ardhura. Këtu duhet të bëhet një proces transparent ku përzgjedhja të bëhet sipas rregullave dhe akteve ligjore”, shpjegon ai. Sipas kreut të shoqatës së bashkive, lidhur me Bashkinë Tirane, ai shprehet se edhe pse ka përpjekje kohët e fundit në këtë drejtim, Tirana për vetë kompleksitetin që ka si metropol, duhet të bëjë akoma më shumë në organizimin institucional për bashkëpronësinë dhe të gjejë mekanizma për ndërgjegjësim të komuniteteve, dhe mbështetje e masa për angazhimin dhe kontributin e kujtdo poseduesi prone në bashkëpronësi.
Megjithatë, ajo që vihet re është fakti se edhe pse Tirana ka ecur me hapa shumë më shpejt se bashkitë e tjera, duke qenë se ligji është i njëjtë për të gjithë, ende ka shumë punë përpara, pasi me vendimet që merr bashkia, pavarësisht nëse mirëpriten apo jo nga komuniteti, siç ishte rasti i depozitave të ujit në tarracat e pallateve, secili banor pallati duhet të ankohet personalisht për hallin e tij, kur bashkësia mund të kishte përzgjedhur një administrator. Pra, edhe pse Bashkia Tiranë deklaron se për këtë proces ka dhe Taks-Forca, duket se implementimi i plotë i ligjit është ende larg.
Ngritja e një strukture të posaçme Task Force, u miratua me Vendim të Këshillit Bashkiak Nr. 45, datë 6.7.2016. Kjo strukturë përbëhej prej 70 punonjësish dhe synonte t’i japë zgjidhje problemeve që kanë qytetarët me njëri-tjetrin në administrimin e ambienteve të përbashkëta, të cilat shpesh herë kanë çuar në konflikt mes banorëve të një pallati.
