24 dhjetor 2018/ Porta Vendore/ Tiranë
Për të marrë autobusin e një prej 15 linjave të transportit urban në Tiranë duhet të presësh deri në 38 minuta në stacion, ndërkohë që shpesh herë siguria është e ulët, duke rrezikuar jetën e udhëtarëve. Këto të dhëna kanë dalë nga një studim vullnetar, i zhvilluar në 15 linjat e autobusëve të qytetit në harkun kohor prill-maj 2018 mbi dobësitë e shërbimit të transportit publik në Tiranë.
Transporti publik
Studimi i kryer nga një grup të rinjsh të kryesuar nga Edmond Çera, argumenton se cilësia e shërbimit të transportit qytetas në Tiranë nuk është në standardin e kërkuar. Nga studimi mësohet se kjo ndodh për shkak të mangësive të shumta, që nga kushtet në stacione, e deri te kushtet në autobus, duke mos përjashtuar edhe sjelljen e shoferëve dhe faturinove. Gjetjet e tij u bazuan në 52 udhëtime me linjat e qytetit, por edhe nga vëzhgimet e kryera në stacionet përkatëse të autobusë. Sipas të dhënave të grumbulluara, në rreth 29% e rasteve autobusi nuk mund të kryente parkimin siç duhet. Nga këto, shumica e rasteve kanë rezultuar se është pengesë autobusi tjetër përpara tij, dhe në rreth 30% të rasteve stacioni ka qenë i lirë, por autobusi sërish nuk ka kryer parkim të plotë.
Sa i përket vëzhgimit në stacion rezulton se koha e pritjes për autobusin e radhës varionte sipas linjave: nga 3.3 minuta deri në 38.3 minuta si mesatare. Nga të dhënat e mbledhura vihet re se linja më e shpejtë, (pra ajo për autobusët e së cilës pasagjeri pret më pak), krahasuar me linjat e tjera është ajo e “Kombinat-Kinostudio” (3.3 minuta). “Nga ana tjetër linja që vonohet më shumë është linja ‘Qendër–QTU–Megatek–City Park’ (rreth 38.3 minuta)”, deklarohet në studim. Ndërkohë, sa i përket kohës së qëndrimit të autobusit në stacion, në pjesën dërrmuese të linjave nuk është një problem, por ka linja të cilat qëndrojnë më shumë se 3 minuta në stacion. “Lidhur me aspektin e pritjes në stacion, rezultatet tregojnë se shërbimi mund të përmirësohet dukshëm, pasi në rreth 23% të rasteve autobusi ka pritur në stacion ndonëse nuk kishte më njerëz që kërkojnë të hipin në të”, deklarojnë autorët e studimit. Sipas studimit, në rreth 23% të udhëtimeve është konstatuar se autobusi nuk ka mbyllur dyert para se të nisej, duke rrezikuar në këtë mënyrë jetën e pasagjerëve dhe në rreth 13% të rasteve, autobusi ka hapur dyert pa ndaluar plotësisht dhe pasagjerët janë ekspozuar ndaj rreziqeve serioze.
Mbipopullimi dhe kushtet
Por, studimi është mbështetur edhe në kushtet brenda autobusit veç kushteve që janë parë nga stacioni i autobusit. Nga ajo që është konstatuar gjatë monitorimit në terren, sa i përket kushteve të autobusit, studimi është fokusuar, te mbipopullimi, papastërtia dhe kushtet e tjera, si kondicioneri, ose stafi shërbimit. Në studim deklarohet se në rreth 8% të rasteve të vëzhguar, autobusët e linjave të shërbimit nuk arrijnë t’u shërbejnë të gjithë qytetarëve për shkak të ngarkesës apo mbipopullimit. Pra, disa pasagjerë mbeten në stacion, duke pritur autobusin e radhës. Po ashtu, vihet re se në rreth 39% të rasteve autobusët kanë qenë ngarkuar aq shumë me pasagjerë sa ishte e vështirë të lëvizet ose e pamundur për të lëvizur brenda tij apo për të zbritur prej tij. Sipas autorit të studimit, kjo lidhet edhe me faktin për shkak të orareve të çrregullta të lëvizjes së autobusëve. E sikur të mos mjaftonte mbingarkesa, sipas studimit, në 58% të rasteve të vëzhguara, kondicioneri nuk është ndezur ndonëse ishte e nevojshme. “Më në detaje, në rreth 8% të rasteve është vënë re se kondicioneri ka qenë ndezur, por nuk bënte punë, pra nuk e kryente funksionin e tij”, deklarohet në raport. Po ashtu, nga raporti, pastërtia në përgjithësi brenda në autobus gjykohet të jetë në nivelin 2.4 në një shkallë nga 1 në 5, ku 1 nënkupton shumë e papastër dhe 5 shumë e pastër. Thënë ndryshe, pastërtia vlerësohet të jetë më pak se mesi i shkallës së vlerësimit. “Sa i përket stafit të shërbimit, pjesë problematike për faturionon është mosmbajtja e një bexhi (etikete) që tregon emrin dhe përshtypja që lë tek pasagjeri si profesional apo jo, si dhe veshja e uniformës. Nga ana e shoferit shqetësuese është përdorimi i borisë së autobusit, komunikimi me faturinon apo me pasagjerët, hapja e derës jo në stacion apo drejtimi i mjetit jo në mënyrë profesionale”, deklarohet në raport.
Informacioni për shërbimin
Grupi monitorues nuk vëzhgoi vetëm kushtet e mjeteve të transportit, por edhe sesi ndahet informacioni mbi këtë shërbim, si në stacione, ashtu edhe brenda autobusit. Sipas të dhënave të grumbulluara, informacioni i afishuar në stacionet e autobusit për vënie në dijeni të përdoruesve të shërbimit është nivel shumë të ulët. Mungesa e informacionit bën të mundur që udhëtarët të mos dinë se cilën linjë të marrin për të shkuar në destinacionin e tyre; të dinë oraret e autobusit; tarifat e shërbimit, duke përfshirë edhe abonentë për kompaninë që ofron shërbimin dhe kontakte për ankesa. “Kjo mungesë informacioni i bën qytetarët konfuzë, ua vështirëson orientimin. Minimalisht duhet të gjendet informacion lidhur me linjat, itinerarin që përshkojnë dhe oraret. Tirana është një qytet ku çdo ditë vijnë udhëtarë nga jashtë qytetit dhe përballen dhe me këtë mungesë informimi”, shprehet në raport drejtuesi i realizimit të këtij monitorimi.
Sipas rezultateve nga studimi, të dhënat tregojnë se vetëm në 6% të rasteve është gjetur harta e linjave në stacion; 13% e rasteve është gjetur informacion mbi kompaninë e ofrimit të shërbimit (qoftë edhe thjesht emri i saj); më tej vetëm 8% e rasteve rezultojnë me kontakte të afishuara në stacion për ankesa. Informacion mbi oraret e autobusit, tarifat e shërbimit apo abonetë nuk gjendet i afishuar në asnjërin nga stacionet e frekuentuara.
Mbështetur në të dhënat e studimit, informacionin i afishuar në autobusë për të drejtat dhe detyrimet e qytetarit, rezulton të jetë në më shumë se gjysmën e autobusëve të frekuentuar, pikërisht rreth 54. Ndërsa informacioni për hartat e linjës, shoqëruar me stacionet përkatëse renditet i dyti, por gjendet në më pak se gjysmën e autobusëve të monitoruar, pra në nivelin 46%. Informacioni për kompaninë e ofrimit të shërbimit është gjendur në rreth 29% të rasteve; gjithashtu në rreth 21% të rasteve autobusët kanë pasur të afishuar kontaktet për ankesa”, deklarohet në raport. Autori i raportit, Edmond Çera argumenton se është diçka e mirë që gjenden hartat si informacion i afishuar brenda në autobus, por nuk duhet lënë pa përmendur cilësinë e tyre jo të mirë dhe vendosjen e tyre në një vend jo lehtësisht të kapshëm nga syri i qytetarit (pas shoferit). “Gjithashtu duhet që këto harta të përditësohen për aq kohë sa ka ndryshime të stacioneve të këtyre linjave. Për ilustrim, një rast ku vendndodhja e stacioneve ka ndryshuar dhe harta nuk është përditësuar është në linjën “Kombinat-Kinostudio”. Ashtu si në rastin informacionit në stacion, as në autobus nuk ka rastisur informacion i afishuar lidhur me oraret e autobusit, tarifat e shërbimit apo abonentë”, deklaron Çera në raport.
Sa i përket kushteve të transportit publik në Tiranë, edhe nga Porta Vendore është realizuar një monitorim gjatë stinës së verës dhe është publikuar më 15 tetor 2018. Edhe gjatë vëzhgimit të Portës Vendore, problemet e lartpërmendura ishin disa nga shqetësimet që u konstatuan në terren, por u deklaruan edhe nga pasagjerët. Aktualisht, kushtet vijojnë të jenë pothuajse të njëjta dhe në shumë pak raste ka pasur ndryshime.
